100 lat historii Koła

Historia założenia koła sięga roku 1919 kiedy to w Łomży powstało „Towarzystwo Prawidłowego Myśliwstwa w Ziemi Łomżyńskiej”. Założycielami Towarzystwa byli:
– Adam Piwkowski – Sędzia Pokoju,
– Kazimierz Antosiewicz – urzędnik Dyrekcyji Szczegółowej Towarzystwa Ziemskiego w Łomży,
– Stanisław Śmigielski – urzędnik wzajemnych Ubezpieczeń,
– Franciszek Selens – lekarz dentysta,
– Antoni Rogiński – urzędnik komunalny,
– Aleksander Cholewiński – notariusz,
– Stefan Lewiński – technik.

Faktyczna działalność Towarzystwa rozpoczęła się dwa lata później w roku 1921 i działało ono do wojny w roku 1939, użytkując tereny łowieckie wokół m. Łomża i wykonując polowania. Po II wojnie w roku 1945 z inicjatywy Zdzisława Maciejewskiego, który był Prezesem Towarzystwa przed wojną, powstało Koło Łowieckie „Dzik” w Łomży, które kontynuowało tradycję przedwojennego Towarzystwa. Jego założycielami byli m.in.Zdzisław Maciejewski – Prezes Banku Polskiego w Łomży, Kazimierz Kuczyński – rejent, Franciszek Getek – rolnik ze wsi Zawady Przedmiescie, Antoni Papież- rolnik ze wsi Pniewo oraz inż. leśnik Czesław Jezierski, który później pełnił funkcję łowczego powiatowego w Łomży. W roku 1953 nastąpił podział koła na Koło Łowieckie Nr 1, które otrzymało obwody po prawej stronie rzeki Narew oraz Koło Łowieckie Nr 2, które otrzymało obwody po lewej stronie rzeki Narew ( obecne Koło Łowieckie Sokół w Łomży). W roku 1954 koło po raz pierwszy wydzierżawiło obwody łowieckie o nr 238, 239, 233, 244. Numeracja przetrwała do roku 1976 i aneksem do umów dzierżawy, po ustaleniu powierzchni tych obwodów Zarządzeniem Wojewody Łomżyńskiego nr 27, obwody nasze otrzymały nową numerację kolejno 41, 42, 28, 43.

Koło Łowieckie Nr 1 zachowało swoja nazwę do roku 1966. W kole polowano intensywnie głównie na zwierzynę drobną: zające, kuropatwy i wsiedlane w dużych ilościach bażanty.
W finansowaniu zakupów dużych ilości bażantów, na które potem polowano pomagały ówczesne władze miasta i powiatu Łomżyńskiego. Polowania na bażanty, zasiedlanie łowisk bażantami skłoniły władze koła do zmiany nazwy. W roku 1966 koło zmieniło nazwę i od tego czasu nazywało się Koło Łowieckie „Bażant” w Łomży. Koło dzierżawiło cztery obwody polne z niewielką ilością lasów. Polowano głównie na zwierzynę drobną oraz zbiorowo na dziki. W roku obchodzonego jubileuszu 90-lecia koła, uchwałą Nr 16 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia członków koła w dniu 1 czerwca 2009 roku powrócono do nazwy z roku 1919 i od tego czasu koło ponownie nosi nazwę Towarzystwo Prawidłowego Myśliwstwa w Ziemi Łomżyńskiej w Łomży. W rejestrze kół łowieckich okręgu łomżyńskiego, prowadzonym przez Zarząd Okręgowy w Łomży, pod numerem 14 zostało zapisane.

W całej powojennej historii koła najczęściej i najchętniej polowano na zające. W dobrych latach, jeszcze w końcu lat 90 – tych XX wieku, rozkłady często przekraczały 100 szaraków na jednym polowaniu. Zające przez szereg lat aż do roku 2000, stanowiły podstawę gospodarki koła, będąc podstawowym źródłem dochodów. Działo się tak, dzięki prowadzonym odłowom żywych zajęcy z przeznaczeniem na eksport do Włoch i Francji. Przeciętny wynik odłowów znacznie przekraczał 250 szaraków rocznie. W latach 80-siątych po przejęciu gospodarki łowieckiej w lasach od Lasów Państwowych rozpoczęto zagospodarowywanie obwodów pod kątem zwierzyny grubej. Stan sarny oraz dzików ulegał systematycznej poprawie. Pojawiały się coraz liczniej łosie na które rozpoczęły się pojedyncze odstrzały. W obwodach budowano urządzenia do wykonywania polowania a także zagospodarowywano poletka łowieckie dzierżawione od administracji leśnej. Plany pozyskania zwierzyny grubej były coraz bogatsze ale zwierzyna drobna stanowiła podstawę utrzymania obwodów i pokrycia kosztów zagospodarowania. Podstawowym gatunkiem zapewniającym dochody koła były prowadzone jeszcze odłowy zajęcy i polowania dewizowe na kuropatwy, na których pozyskiwano często ponad 600 sztuk kuropatw. W roku 1997 koło zamieniło obwód nr 28 leżący w gminie Stawiski w okolicach wsi Gardoty, Wilamowo, Glinki, Siwki na tereny położone bliżej Łomży. Jako obwód graniczący z obwodem nr 41 uzyskano (po likwidacji OHZ PZŁ) teren ograniczony drogami przez miejscowości: Jeziorko, Kownaty, Wyłudzin, Nieławice, Kokoszki, Wiźnica, Bożejewo i Wyrzyki. Utworzony po podziale obwodu PZŁ na cztery obwody, nowy polno-leśny obwód o powierzchni 4 400 ha uzyskał nr 28.

Przejęty w wyniku podziału obwodu ZG PZŁ teren polno-leśny, kompletnie nie zagospodarowany, wymagał dużych nakładów i pracy społecznej Kolegów. Pierwsze inwentaryzacje zwierzyny wykazały bardzo słaby stan zarówno zwierzyny grubej jak i drobnej oraz / jako ciekawostka / istniejący jeden paśnik dla zwierzyny grubej w lesie Olszyny.

W tamtym czasie, po zmianie pokoleniowej we władzach naszego koła, rozpoczęto na szeroką skalę intensywne zagospodarowywanie obwodów. Wybudowano wiele urządzeń do wykonywania polowania ale głównie budowano paśniki, urządzano pasy zaporowe w lasach i karmowiska oraz ustawiano lizawki słupowe do wykładania soli. Tworzono nowe poletka dla zwierzyny na dzierżawionych gruntach polnych i leśnych. Na obwodzie 41 powstały zadaszone karmowiska i kilkanaście różnej długości pasów zaporowych o łącznej długości ok. 1100 mb, na których była przyorywana kukurydza, praktycznie przez cały rok. Dzięki staraniom Zarządu koła, pod przewodnictwem Stanisława Cholewickiego, w roku 1987, zakupiono podworski kompleks stawów rybnych wraz z przyległymi gruntami o powierzchni ponad 7 hektarów w miejscowości Drożęcin Lubiejewo, Gmina Piątnica na terenie obwodu nr 42. W dwa lata później nad stawami postawiono drewniany budynek, nazwany KNIEJÓWKĄ, który do dziś służy dla członków koła i ich rodzin. Własnymi silami członkowie koła wybudowali murowany, parterowy budynek gospodarczy z drewutnią. W budynku gospodarczym powstał magazyn pasz, który służy do przetrzymywania karmy dla zwierzyny i karmy do dokarmiania hodowanych w stawach ryb. W tamtych czasach na naszej posiadłości, odbywało się wiele spotkań myśliwych z rodzinami, organizowano spotkania myśliwych po zakończeniu polowania zbiorowego na zające na tym obwodzie. Przez lata odbywały się w budynku koła Walne Zgromadzenia Członków Koła. W roku 2014 do budynku KNIEJÓWKI doprowadzono wodę z wodociągu wiejskiego oraz poddano budynek gruntownej modernizacji. Wykonano pomieszczenie łazienki, instalacje wod. kanalizacyjną i gruntownie zmodernizowano pomieszczenia na poddaszu, odnowiono elewację budynku i wykonano schody wejściowe z kamienia. Staraniem Zarządu Koła i innych Kolegów udało się pozyskać dofinansowanie ze środków zewnętrznych, co znacznie ograniczyło koszty ze strony koła. Każdego roku stawy o pow. wody ok. 3 ha, wiosną zarybiane są karpiem i amurem a jesienią prowadzone są odłowy. Część odłowionych ryb otrzymują myśliwi z koła a tzw. „nadwyżka” jest sprzedawana i uzyskane ze sprzedaży środki przeznaczane są na zakup narybku w roku następnym. Hodowane w naturalnych warunkach, bez dokarmiania karpie nie mają sobie równych jeśli idzie o ich walory smakowe i wartości odżywcze.

Od zawsze w kole kultywowane są tradycje i obyczaje łowieckie: ślubowanie, chrzest, pokot i ognisko po zakończeniu polowania. Na polowaniach grane są sygnały łowieckie a każde polowanie kończy zbiórka myśliwych i pokot.

Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku prowadzono w kole introdukcję bażantów a w roku 2004 własnymi siłami i pracą społeczną Kolegów myśliwych, wybudowano własną bażantarnię, gdzie corocznie z zakupionych jednodniówek odchowywane były bażanty i po odchowaniu wypuszczane do łowisk. Powodowało to wzrost stanów bażanta i pozwalało na systematyczne polowania na ten obcy gatunek. Z czasem, z różnych względów, w dużej mierze obyczajowych i moralnych zaniechano tego typu polowań. Obecnie bardzo rzadko na dziko żyjące bażanty polują nieliczni myśliwi posiadający psy legawe, wyżły i inne spełniające rolę pomocników w tym nie łatwym polowaniu. W ostatnich latach zaprzestano również polowań na kuropatwy, których stan systematycznie się obniżał. Głównie za przyczyną zmian w strukturze upraw rolnych. Z powierzchni pól zniknęły rolnicze uprawy ziemniaków, które stanowiły główny matecznik dla odchowu stad młodych kuropatw a pojawiły się wielkie połacie upraw kukurydzy. Duży wpływ na stany kuropatw ma również ilość drapieżników naziemnych i tych skrzydlatych, które są pod całoroczną ochroną. Pomimo tych przeciwności, koło corocznie zakupuje kuropatwy i dokonuje wsiedlania do naszych obwodów co na pewno pozwala utrzymywać populację kuropatwy na niezłym poziomie.

Koło nasze od roku 1954 nieprzerwanie, dzierżawi 4 obwody łowieckie – polne o łącznej powierzchni na dzień dzisiejszy 23 587 ha, ze znacznym udziałem lasów wynoszącym 4.554 ha. Pozyskanie zwierzyny w minionym sezonie 2018/19 wyniosło: 10 jeleni, 73 saren, 46 dzików / 8 sztuk w ramach odstrzału sanitarnego /, 82 lisy. Zwierzyny drobnej nie pozyskano. Obecnie w TPM w ZŁ w Łomży myśliwi polują głównie na zwierzynę grubą a plany pozyskania są z każdym rokiem większe.

W poniższej tabeli przedstawiono pozyskanie zwierzyny grubej, kuropatw oraz wyniki pozyskania i odłowów zajęcy / w sztukach / na przełomie ostatnich kilkunastu lat.

Pozyskanie zwierzyny na przełomie ostatnich kilkunastu lat

W latach od 2001 do 2010 w obwodach koła, odbywały się treningi a następnie międzynarodowe konkursy psów legawych, włoskich i nie tylko menerów. Konkursy prowadzone na licznej, dzikiej kuropatwie w naszych obwodach dostarczały kołu pokaźnych środków , które mogły być przeznaczane na zagospodarowanie obwodów. Od kilkunastu lat wstrzymaliśmy polowania na kuropatwy jednocześnie zasiedlając obwody zakupionymi kuropatwami z niewielkich przydomowych hodowli. W przeciwieństwie do zwierzyny drobnej, stany zwierzyny grubej, na przełomie 10 ostatnich lat znacznie się zwiększyły i dalej obserwujemy przyrost szczególnie jeleni. Od kilku lat w łowiskach koła, na jednym z obwodów o największej powierzchni leśnej nr 153, odbywają się regularne rykowiska, w trakcie których padają ciekawe byki. Obecnie w kole pozyskuje się kilkanaście jeleni, na które poluje się już na wszystkich obwodach, co znacznie podnosi atrakcyjność polowań w naszym kole i przynosi wymierne korzyści finansowe.

Tradycyjnie co roku na inaugurację sezonu polowań zbiorowych, odbywają się uroczyste polowania hubertowskie na rozpoczęcie których, Koledzy uczestniczą we mszy Świętej oraz polowania wigilijne jeszcze do niedawna organizowane w dzień wigilii w dniu 24 grudnia. Równie uroczyste są polowania zbiorowe na zakończenie sezonu polowań zbiorowych.

Od kilku lat, do tradycji weszło, uroczyste rozpoczynanie sezonu polowań na rogacze a do niedawna też kaczki. Ciekawymi spotkaniami myśliwych i ich rodzin, są coroczne treningi strzeleckie na strzelnicy w Czerwonym Borze, połączone ze spotkaniami rodzin myśliwych przy ognisku, kiełbaskach i pieczonym dziku po zakończonych strzelaniach.

Organizowane każdego roku treningi strzeleckie stanowią jednocześnie kwalifikacje Kolegów z najlepszymi wynikami na zawody okręgowe. Reprezentacje koła w klasie powszechnej zajmują na zawodach okręgowych czołowe lokaty, członkowie koła zajmują wysokie miejsca w klasie powszechnej oraz mistrzowskiej. Koledzy z naszego koła zdobywali tytuły mistrza okręgu łomżyńskiego a drużyna w klasie otwartej w roku 2006 brała udział w Krajowym Konkursie Kół Łowieckich. Kilku Kolegów posiada klasę mistrzowską i przez wiele lat reprezentowali okręg łomżyński w różnych zawodach centralnych i nawet mistrzostwach Polski w obu klasach. Posiadaniem klasy Mistrz Strzelectwa Myśliwskiego poszczycić się mogą Koledzy: Jerzy Włostowski, Stanisław Purcel, Ireneusz Wasilewski, Stanisław Najda.

Ciekawą kartę w historii koła zapisuje prowadzona przez kilka lat, w latach 1991 – 98 wymiana polowań z kołem „Wrzos” z Olsztyna, w trakcie której odbywały się atrakcyjne polowania w KŁ „Wrzos” na zwierzynę grubą – głownie dziki a w KŁ „Bażant” na bażanty i zające. Inicjatorami i organizatorami tej wymiany byli dwaj koledzy ze studiów – lekarze weterynarii, ówczesny Łowczy „Wrzosa” Janusz Dzisko i Prezes „Bażanta” Andrzej Rumiński. Niestety słabe stany zajęcy i zaprzestanie hodowli bażantów, spowodowały po kilku latach małe zainteresowanie naszych Kolegów z Olsztyna polowaniem w naszych obwodach i kontynuacją wspólnych polowań.

Od sezonu 2013/2014 zmieniona została numeracja obwodów oraz uściślono ich powierzchnię i obecnie Towarzystwo Prawidłowego Myśliwstwa w Ziemi Łomżyńskiej w Łomży dzierżawi cztery polne obwody:
nr 152 / były nr 28 / o powierzchni – 4416 ha, w tym grunty leśne 952 ha,
nr 153 / były nr 41 / o powierzchni – 7890 ha, w tym grunty leśne 2243 ha,
nr 154 / były nr 42 / o powierzchni – 5193 ha, w tym grunty leśne 625 ha,
nr 174 / były nr 43 / o powierzchni – 6088 ha, w tym grunty leśne 734 ha,
Razem 23 587 ha w tym grunty leśne 4554 ha

Na tych obwodach wybudowano w ostatnich latach wiele urządzeń w ramach hodowlanego i łowieckiego zagospodarowania. Obecnie na obwodach koła posiadamy dużą ilość urządzeń hodowlanego zagospodarowania obwodów oraz służących do wykonywania polowania:
– na obwodzie nr 152 posiadamy 27 ambon, 4 paśniki i 55 lizawek słupowych z osiki,
– na obwodzie nr 153 posiadamy 80 ambon, 10 paśników i 130 lizawek słupowych z osiki oraz pokaźnych rozmiarów magazyno-paśnik,
– na obwodzie nr 154 posiadamy 28 ambon, 6 paśników i 50 lizawek słupowych z osiki,
– na obwodzie nr 174 posiadamy 25 ambon, 6 paśników i 64 lizawki słupowe z osiki.

Wielu kolegów z naszego koła wybieranych było na przestrzeni lat do pełnienia różnych funkcji we władzach i organach PZŁ na szczeblach wojewódzkim i później okręgowym. Byli to Koledzy:
– Kol. Marek Cholewicki – członek ZW PZŁ w Łomży w latach 1991-1993,
– Kol. Stanisław Cholewicki – członek WRŁ w Łomży w latach 1990-2010, przewodniczący Komisji Upowszechniania psa myśliwskiego przez kilka kadencji,
– Kol. Artur Ciborowski – Prezes ORŁ w Łomży w latach 2005-2010, przewodnicząc-y OKR w Łomży od roku 2015,
– Kol. Stanisław Purcel – członek ZW i ZO PZŁ w Łomży w latach 1995-2015, sekretarz ORŁ w Łomży od roku 2015, członek i przewodniczący komisji upowszechniania psa myśliwskiego, od roku 1995 członek oraz przewodniczący komisji oceny prawidłowości pozyskania samców zwierzyny płowej przez dwie kadencje, obecnie delegat na Krajowy Zjazd Delegatów PZŁ,
– Kol. Ireneusz Wasilewski – członek ZW i ZO PZŁ w Łomży od roku 1990 do 2005, członek ORŁ w Łomży od roku 2015,
– Kol. Jan Rachubka przez wiele lat od roku 1990 Prezes Sądu Łowieckiego w Łomży,
– Kol. Andrzej Rumiński – członek WRŁ w latach 1995-2000 oraz ORŁ w Łomży w latach 2000 – 2005, członek i przewodniczący komisji upowszechniania psa myśliwskiego, lektor kynologii.

Od wielu lat członkiem koła jest wieloletni / od roku 1975 do 2018 roku / Łowczy Okręgowy w Łomży Kol. Jerzy Włostowski. Aktualnie Funkcje w organach PZŁ pełnią: Stanisław Purcel – delegat na Krajowy Zjazd Delegatów PZŁ, Kazimierz Dąbkowski jest członkiem Okręgowego Sadu Łowieckiego w Łomży.

W kole TPM w ZŁ w Łomży na przełomie lat, wielu Kolegów odznaczano medalami zasługi łowieckiej, w tym: Koledzy Stanisław Cholewicki, Włodzimierz Słyszko a w roku 2015 Stanisław Purcel i w roku 2018 Jerzy Włostowski otrzymali najwyższe odznaczenia łowieckie – Złom.

Kilku Kolegów otrzymało w roku 2015 Medal za Zasługi dla Łowiectwa Łomżyńskiego ustanowiony i nadawany przez ORŁ w Łomży. Są to Koledzy: Cholewicki Stanisław, Ciborowski Artur, Dobrzycki Sylwester, Górski Waldemar, Najda Stanisław i Purcel Stanisław.

Myśliwi z naszego koła mogą się poszczycić posiadaniem wielu medalowych trofeów, pozyskanych w naszych obwodach wśród których jest:
– jeleni byków: srebrno medalowych 4 szt., brązowo medalowych 3 szt.;
– dzików: 1 złotomedalowy, 1 srebrny i 6 brązowych,
– rogaczy: 4 złoto medalowe, 4 srebrne i 2 brązowe.

Łącznie w naszych obwodach pozyskano 25 trofeów medalowych i wiele innych bardzo ciekawych okazów, które zajmują zaszczytne miejsca w kolekcjach naszych Kolegów.

W historii koła ważne miejsce zawsze zajmowały psy myśliwskie, które nie odłącznie towarzyszyły nam w polowaniach. Dawniej były to psy ras myśliwskich nie posiadające udokumentowanego pochodzenia. Od lat dziewięćdziesiątych kilku Kolegów rozpoczęło hodowlę psów rasowych. Bogatą kartę zapisały pierwsze psy rasowe zakupione przez Kolegów: Stanisława Cholewickiego, suka rasy Czeski Fousek BELLA, która przez lata pomagała przy obsłudze polowań dewizowych na kuropatwy i uzyskiwała na wystawach w klasie wyżłów oceny doskonałe oraz pies DŻEK Prima Sorte Kolegi Stanisława Purcel rasy Foksterier krótkowłosy, doskonały dzikarz i tropowiec pełniący bardzo skutecznie rolę tropowca odnajdującego postrzałki zwierzyny grubej Kolegów w kole i w wielu kołach sąsiednich. W kolejnych latach przybywało w naszym kole psów posiadających rodowody. Długo i z bardzo dobrymi efektami pomagała nam w polowaniach na zające i jako doskonały tropowiec suka ATMA z Sudowii rasy Wyżeł Weimarski Krótkowłosy Kolegi Andrzeja Rumińskiego. Dzięki jej wspaniałej pasji łowieckiej i dobrego ułożenia skutecznie aportowała postrzałki zajęcy na polowaniach zbiorowych oraz podnosiła postrzałki zwierzyny grubej.

W roku 2000 Kolega Stanisław Purcel rozpoczął hodowlę psów rasy Gończy Polski, przywożąc sukę LUNA-KORA Rumcajsowe Obejście z doskonałej hodowli z Żar koło Jeleniej Góry. Ze skojarzenia tej suki i użytkowych, sprawdzonych psów od różnych hodowców z odległych regionów Polski, kilka pochodzących od niej suk dało początek najlepszych hodowli gończego polskiego na terenie wschodniej Polski. Pies od tej suki urodzony w 2005 roku, hodowany przez Kolegę Stanisława Purcel, BUKER Prima Goniec już w wieku 20 miesięcy, jako jedyny do tej pory pies w Okręgu Łomżyńskim, uzyskał tytuł Championa Polski tropowców, wygrywając na przełomie dwóch lat wiele konkursów krajowych i międzynarodowych. W łowiskach naszego koła pracując jako tropowiec doszedł kilka sztuk zwierzyny grubej i wykazał się doskonałym ułożeniem, jako ,,oznajmiacz” podnosząc dziki i jelenie. Niestety wrodzona choroba genetyczna spowodowała u niego utratę wzroku w wieku zaledwie 5 lat i zakończyła się jego praca w łowiskach ziemskich. Doceniając rolę psa myśliwskiego w polowaniu, Koledzy w naszym kole posiadali i posiadają nadal psy rasowe ras Czeski Fousek, Wyżeł niemiecki szorstkowłosy, posokowiec bawarski, bardzo popularne ostatnio Łajki oraz inne służące głównie do poszukiwania postrzałków jak: Jack Russel Terier i Jagdterier.

Koło nasze od roku 2006 posiada psa pomagającego Kolegom w polowaniach zbiorowych na ptactwo rasy Wyżeł Niemiecki Szorstkowłosy, którym opiekuje się Kolega Zenon Szymański.

Niestety wielu naszych Kolegów, którzy przez lata służyli dla Świętego Huberta, poluje już w jego łowiskach. Spośród ponad 230 Kolegów, którzy w ostatnich latach historii koła byli jego członkami, do Krainy Wiecznych Łowów odeszli: śp. Franciszek Anuszkiewicz, Ryszard Cholewicki, Zbigniew Chrzanowski, Stanisław Doliński, Włodzimierz Gejcyg, Jerzy Janicki, Marek Kanios, Stanisław Krajewski, Zygmunt Krajewski, Henryk Leszczewski, Zygmunt Leszczewski, Kazimierz Morze, Jerzy Narewski, Zygmunt Pawelczyk, Mieczysław Piątek, Roman Załęski, Tadeusz Plona, Mieczysław Szymański, Witold Urbanowski, Franciszek Witkowski, Henryk Wierciszewski, Kazimierz Górzyński, Wacław Kornacki, Włodzimierz Słyszko, Józef Łada, Eugeniusz Gruszfeld, Tadeusz Akacki, Wojciech Tolzdorf, Józef Piątek, Marek Śniadach, Antoni Baranowski.

Dla ich upamiętnienia, w roku jubileuszu 100-lecia koła, na terenie naszej posiadłości przy kapliczce w Drożęcinie Lubiejewie zostanie ustawiony pamiątkowy kamienny obelisk, który będzie na kolejne lata symbolem wiecznej pamięci Kolegów dla obecnych i przyszłych pokoleń myśliwych.

Opracował:
Stanisław Purcel